Podróże kulturalne [Taj Mahal] /odcinek 30.

W bramie najsłynniejszego i najpiękniejszego grobowca świata tablice w językach angielskim i hindi zapowiadają: „Taj Mahal został zbudowany w latach 1631 – 1653 przez cesarza Szahdżahana dla jego małżonki Ardżumad, znanej pod imieniem Mumtaz Mahal, Ozdoba Pałacu. Urodzona w 1592 roku jako córka Asaf – Chana, poślubiła w 1612 roku Szahdżahana i wydawszy na świat czternaste dziecko, zmarła w 1631 roku. Po śmierci Cesarz został pochowany u jej boku.”

Dynastia cesarzy indyjskich, zwanych Wielkimi Mogołami, rządziła Indiami w latach 1526 - 1707. Założycielem dynastii był Baber; oprócz niego tworzyli ją: Humajun, Akbar, Dżahangir, Szahdżan i Aurangzeb. Początkowo dynastia władała tylko na północy kraju, ale od XVII do XIX wieku rządzili już krainą rozciągającą się od wschodniego Afganistanu przez dzisiejszy Pakistan po współczesne, północne Indie, zdefiniowali twarz dzisiejszych, turystycznych szlaków północnych Indii. Ich turecko-mongolskie pochodzenie, wyznawany islam oraz koneksje z pozostałymi królestwami świata islamu, pozostawiły po sobie najwspanialsze perły architektury, które dziś możemy obserwować w tej części świata. Dzisiaj epoka mogolska znana jest właśnie szczególnie dzięki sztuce, nauce i wyjątkowej architekturze.

Taką perłą architektury jest Taj Mahal, diament porzucony po środku chaosu Agry – położonego nad rzeką Jamuna w stanie Uttar Pradesh, milionowego miasta. Aby go odkryć, zobaczyć i podziwiać, musimy przemierzyć dwieście kilometrów dzielących Nowe Delhi od wspomnianego miasta, w którym znajduje się kompleks. Zbudowany został w latach 1632 – 1653, a przez 22 lata budowy pracowało na niej 20 tysięcy robotników, którzy nie tylko pochodzili ze wszystkich krajów azjatyckich, ale także z Francji i Włoch. Chociaż wzmianka o architektach z Włoch i Francji, pochodząca z 1640 roku od hiszpańskiego księdza nie ma żadnych potwierdzeń w źródłach.

Taj Mahal wykonano z ciężkiego, białego marmuru przewiezionego z kamieniołomu w Radżastanie, oddalonego o 320 kilometrów. Budowla nie jest biała jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Marmurowe powierzchnie są ozdobione tysiącami kamieni szlachetnych i półszlachetnych. Jest ich 28 rodzajów, a wśród nich turkusy pochodzące z Tybetu i jadeity z Chin. Do dekoracji kaligraficznych użyto czarnego marmuru. Kiedy grobowiec był już gotowy, trumnę pokryto warstwą czystego złota, a Szach Dżehan miał ją dodatkowo obsypać perłami i diamentami. Przed budowlą stało 2000 żołnierzy, którzy dzień i noc musieli pilnować tych bajecznych skarbów.

Cały kompleks zajmuje powierzchnię 567 na 305 metrów, a samo mauzoleum mieści się na kwadratowym cokole, którego narożniki zdobią cztery marmurowe, czterdziestometrowe minarety. Główna budowla ma przekrój kwadratowy ( o boku 56,7 metra) o ściętych narożnikach. Wewnątrz gigantycznego, centralnego łuku marmurowe sklepienie oszlifowane jest w romby, a wersety z Koranu, czarno wypisane stylizowanym arabskim pismem kaligraficznym, wiją się wokół drzwi wejściowych. Budowla odznacza się nieprzebranym bogactwem fryzów, kasetonów z płaskorzeźbami i inkrustracjami z cennych kamieni. Wszystkie cztery strony Taj Mahal są idealnie identyczne, tworząc z każdej strony zadziwiająco podobny obraz. Te same motywy kwiatowe powtarzają się z geometryczną precyzją tysiące razy. W płaskorzeźbach z białego marmuru dominuje irys, roślina charakterystyczna dla cmentarzy, która rośnie tylko w cieniu i nie lubi indyjskiego upału. W głównej komnacie budynku stoją cenotafy (fałszywe sarkofagi), prawdziwe trumny umieszczone są w niewielkiej krypcie, do której schodzi się schodami. Cenotafy obramowane są ośmioboczną ażurową przegrodą z białego marmuru, zadziwiającą filigranowym motywem kwiatowym – jest to prawdziwe arcydzieło orientalnej sztuki dekoracyjnej. W samym środku znajduje się mały sarkofag Mumtaz Mahal, a tuż obok przyciśnięty do marmurowej przegrody, stoi większy sarkofag Szahdżahana. To dostawienie jego trumny wnosi akcent niepokoju i tworzy nieprzyjemny dysonans w bezbłędnej harmonii mauzoleum. Legenda głosi, że początkowo cesarz chciał wybudować dla siebie odrębne mauzoleum z czarnego marmuru, po drugiej stronie rzeki Jamuny, ale zdetronizowany przez syna Aurangzeba, znalazł miejsce ostatniego spoczynku obok swej małżonki w Taj Mahal. Źródła ani wykopaliska jednak wersji o czarnym mauzoleum nie potwierdzają.

W 1983 roku najpiękniejsze mauzoleum świata wpisane zostało na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO zaś 7 lipca 2007 roku Taj Mahal ogłoszono jednym z nowych cudów świata. Moim zdaniem całkiem słusznie.

Wirtualny spacer możecie odbyć tutaj